لینک: مصاحبه با هفته نامه صبح صادق

پشت پرده «دیروز، امروز، فردا»
در گفت وگو با وحید یامین پور

اشاره: «رو به فردا» و «دیروز، امروز، فردا» برنامه های نام آشنایی بود که در اوج حوادث پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری میهمان خانه های مردم شد. با توجه به اهمیت و نقش این برنامه در روشنگری حوادث و شناخت چهره های سیاسی به مردم بر آن شدیم گفت وگویی با مجری و طراح این برنامه ترتیب دهیم. آنچه در ادامه خواهید خواند حاصل گفت وگوی خبرنگار ما با «وحید یامین پور» مجری و کارشناس این برنامه است.

خلاصه مصاحبه:

¤ ماجرای این برنامه و اجرای آن چه بود؟
من یک برنامه ای به نام ایران 88 از اردیبهشت ماه 88 اجرا می کردم که در واقع تا قبل از انتخابات رویکرد تبیینی و تهییجی برای حضور حداکثری مردم در انتخابات داشت و بعد از انتخابات هم به جز گفت وگوی ویژه خبری تنها برنامه سیاسی سازمان بود که به تبیین وقایع بعد از انتخابات می پرداخت. این برنامه دو ماه و نیم ادامه داشت. از همان موقع در ذهن ما بود که سازمان باید به سمتی حرکت کند که در فضای شاداب تر سیاسی، گفت وگوی اساسی تری راجع به مسائل سیاسی روز داشته باشد. حالا در موضوع وقایع بعد از انتخابات یا هر موضوع دیگری. در واقع یک جنگ سیاسی باید طراحی شود.
¤ با توجه به این که این مدل برنامه ها که به اصطلاح برنامه های چالشی سیاسی است در برخی مواقع دردسرساز می شود، آیا در طراحی و ارائه این برنامه در سازمان مشکلی سر راه شما به وجود آمد یا خیر؟
مشکلات در هر کاری است، حتی در کارهایی که از صفر شروع می شود. البته صدا و سیما در تولید برنامه های سیاسی تجربه های بسیار خوب و ارزشمندی دارد و الآن برنامه های سیاسی بسیار خوبی در صدا و سیما تولید می شود. منتهی این که در شبکه سه برنامه ای با رویکرد جوانانه تر و چالشی تر در موضوع سیاسی تولید شود تجربه ای نداشتیم. نگاه اول من این بود که من نماینده مخاطب جوان در پرسیدن سوالات و طرح کردن دغدغه های فکری آنها هستم. طبعاً جوان ها با موضوع سیاست در واقع رویکرد مواجهه چالشی تر و شفاف تر دارند. بنابراین تلاش کردم که این خصلت جوانانه را در برنامه ها پیاده کنم. از طرفی انگیزه دیگرم استفاده از چهره های کمتر شناخته شده و چهره های کمتر معروف در حوزه فرهنگی و سیاسی بود و آن هم به این خاطر بود که برخی از چهره های سیاسی آن قدر در صدا و سیما حاضر شده بودند که شاید حرف های شان تکراری و جذابیتی برای مخاطب جوان نداشته باشد. من با همین نگاه میهمان ها را با مشورت مدیران صدا و سیما انتخاب می کردم و تأیید مدیران را می گرفتم و گاهی هم که از چهره های شناخته شده در برنامه استفاده می کردم مواجهه ام با آنها مواجهه متفاوتی با برنامه های سابق سازمان صدا و سیما بود.

¤ در برنامه «دیروز، امروز، فردا» و «رو به فردا» از یک سری مشکلاتی صحبت کردید مانند این که در دعوت هایی که داشتید یک سری اعلام می کردند که می آیند و دیگر پیدایشان نمی شد، یک عده مخالفت می کردند و حضور پیدا نمی کردند و... در رابطه با این مسائل و مخصوصاً نیامدن ها هم توضیحی بفرمایید.
بله. در قسمت های اول برنامه مشکل چندانی نداشتیم. در واقع میهمان ها فکر می کردند این یک برنامه عادی است و خیلی تبعات یا ملاحظاتی در کار نیست، منتهی وقتی که این برنامه یک باره مورد توجه و استقبال مخاطبان واقع شد و در حوزه های رسانه داخلی و خارجی جریان ساز شد، میهمان های ما هم با دشواری و ملاحظات زیاد دعوت ما را قبول می کردند. این ملاحظات هم خیلی ربطی به جریان های سیاسی نداشت. برای همه بود. منتهی ما موفق می شدیم مثلاً از طیف اصولگرا میهمان های مان را به هر صورت متقاعد کنیم که در برنامه حاضر شوند یا به عبارتی اقبال بیشتری داشتند ولی در دعوت از افراد جریان اصلاحات متأسفانه بعد از برگزاری چند مناظره جنجالی به یک باره به مشکل برخوردیم.
¤ اشاره می کنید کدام مناظره ها؟
بعد از مناظره آقایان شریعتمداری و کواکبیان و حتی خود آن مناظره هم ما با جواب منفی چهره های اصلاحات مواجه شدیم. بعضی ها خیلی صریح پاسخ منفی می دادند و نمی پذیرفتند بیایند و بعضی ها شرط و شروط عجیب و غریبی می گذاشتند که تحقق آن به معنی تعطیلی برنامه بود.
¤ در داخل برنامه ها آنچه مشاهده می شد این بود که عمده افراد حاضر از جناح اصلاحات رسماً اعلام می کردند که بحث فتنه که تصریح صریح مقام معظم رهبری بود را قبول ندارند، نظر شما در مورد این مسئله یعنی رد فتنه از سوی این افراد چیست؟
تلقی من این است که پذیرفتن و پایبند بودن به مفهوم فتنه تبعات سیاسی سنگینی برای یک جریان سیاسی در کشور خواهد داشت. در واقع آنها یا باید بپذیرند که سلایق سیاسی یا گرایش های سیاسی و رفتارهای سیاسی خودشان را تغییر بدهند و یا پایبند بمانند که در صورت پایبند بودن معنی آن این است که دیگر جایگاهی در بین مردم نخواهند داشت و احتمالاً در انتخابات بعدی موفق به رأی گرفتن از مردم نخواهند شد.
¤ تأثیر برنامه شما در این امر، یعنی عیان شدن چهره این افراد چقدر بود؟
بعضی چهره های سیاسی خیلی شفاف به من می گفتند که آمدن ما در این برنامه احتمالاً به معنای روشن شدن موضع سیاسی ماست و ما چون پاسخ دقیقی نمی توانیم در مورد ماجراهای بعد از انتخابات به مردم بدهیم بهتر است که درباره اش صحبت نکنیم.
¤ با توجه به این که شما با موضع گیری های روشن تعلق خود را به جناح اصولگرا اعلام کرده اید و موضع شما در برنامه در برابر افراد عمدتاً به سمت موضع اصولگرایی و دفاع از آن می رفت، در این رابطه نیز توضیح بفرمایید.
فکر می کنم که این ادعای گزافی است که بگوییم کسی بی طرف است. کسی از مجری بی بی سی یا صدای آمریکا انتظار ندارد که بی طرف باشد یا به نفع منافع انگلستان یا آمریکا یا رژیم صهیونیستی عملی انجام ندهد. ما در رسانه ملی کار می کنیم و من نماینده مردم در برنامه هستم. مردم گرایش خودشان را شفاف بیان کردند. هم در انتخابات، هم در 9 دی و هم در 22 بهمن. سوال هایی را مطرح می کردم که سوال های مردم بود. من اینجا در جایگاه قضاوت در یک محکمه قضایی نیستم که بشود گفت که تعلق به یک جناح سیاسی و از این دست درست نباشد. من سوال می کنم، نظر نمی دهم، می توانند به من انتقاد کنند که چرا این سوال ها را می پرسی. من هم پاسخ می دهم که این سوال های مردم است که از طرق مختلف به ما ارسال می شود. هم حضوری با خود من مطرح می کنند، هم از طریق تلفن های برنامه و سامانه پیامک و هم از طریق سایت شخصی خودم و من شفاف سوال های مردم را از میهمان ها می پرسیدم. هیچ مجری در صدا و سیما نیست که مصداق بی طرف باشد.
¤ نظرات مردم نسبت به برنامه شما چه در پیام های ارسالی، چه در تماس با برنامه و چه در وب سایت شما چگونه بوده است؟
استقبال مردم فوق پیش بینی ما بود. در نظرسنجی هایی که داشتیم مخاطبان برنامه ما از بسیاری از سریال های معروف تلویزیون هم بیشتر بود و تقریباً سابقه این چنینی برای یک برنامه گفت وگو محور در تلویزیون وجود نداشت. مردم به ما اظهار لطف دارند، البته همیشه انتقاداتی هم است که به ما منتقل می کنند، ما هم استقبال می کنیم. ولی خیلی از انتقادات هم ناشی از عدم آشنایی مردم با ساز و کار برنامه سازی و این نوع برنامه ها و نیز عدم آشنایی آن ها با جهت گیری های خاص سیاسی میهمانان است. اگر استقبال مردم نبود و نظر مثبت آنها و اقبال عجیب و غریب آنها نسبت به برنامه نبود ما اصلاً ادامه نمی دادیم و سری جدید برنامه را شروع نمی کردیم. سری جدید در اثر فشار و درخواست مردم از صدا و سیما بود که ادامه یافت.
¤ مهمترین برنامه ای که داشتید از جنبه های مختلف کدام مناظره یا برنامه بود؟
نمی خواهم بازار گرمی کنم ولی ما برنامه بی خاصیت و غیرمهم تولید نکردیم. یعنی همه میهمان های ما از یک جهتی میهمان های مهمی بودند و هر کدام از میهمان ها و حرف هایی که می زدند، مناسب و اثرگذار بوده من نمی توانم تشخیص دهم که مردم کدام را پسندیدند، البته از تماس هایی که مردم گرفتند می توانم بگویم این چند برنامه مثل برنامه آقای پناهیان، آقای ده نمکی، آقای سعید قاسمی، برنامه آقای نبویان و آقای شاکری و برنامه اخیر، برنامه آقای شمخانی از برنامه هایی بوده که خیلی مورد توجه مردم قرار گرفته است.
¤ چالشی بودن برنامه بین شما و مسئولان صدا و سیما مشکلی ایجاد نکرد؟
نه. من با مسئولان صدا و سیما مشورت می کنم و آنها نظرات شان را به من انتقال می دهند، ولی ما با آنها مشکل نداریم. طبیعی است که بالاخره آنها به عنوان ناظر سازمان نظراتی دارند و من هم پذیرای نظرات آنها هستم و کارم را کامل می کنم.

یکشنبه شب برنامه ای به یادماندنی برای من بود.

آقای شمخانی از من خواسته بود که در برنامه
راحت باشم و هر چه می خواهم بپرسم و البته انکار نمی کنم که بخش زیادی از
سوالات و روند برنامه را از قبل با او هماهنگ کرده بودم، از جمله تبریک
گفتن به دزفولی ها بخاطر روز چهار خرداد، برای انتخاب دزفول به عنوان
«پایتخت مقاومت ایران» یا نام بردم از برخی افراد موثر در جنگ، همینطور
پرسش های حوزه ی شخصی.

ابتدای برنامه گفتم که امشب را بیشتر به
ناگفته های جنگ خواهیم پرداخت. همان ناگفته هایی که سالهاست مورد
سوءاستفاده ی رسانه های بیگانه قرار گرفته است. دیروز سوژه ی سرگرمی برخی
سایت ها قرار گرفتیم. غالباً همان هایی که بدنبال راه افتادن یک برنامه
شفاف سیاسی بودند از اینکه چند سوال غیر متعارف پرسیده شود، بهم ریخته
بودند. شفاف بودن و سوال پرسیدن، شیطنت نیست و قرار هم نیست با بی اخلاقی
یک گفتگوی زنده ی چالشی را به یک جنگ یا رقابت سیاسی تبدیل کنیم.

دیروز آقای شمخانی با دفتر برنامه تماس
گرفتند و ضمن تشکر و ابراز رضایت از گفتگوی چالشی مان اعلام آمادگی کردند
یکبار دیگر هم در برنامه حاضر شوند.

اظهار نظرها راجع به برنامه همیشه بلافاصله
پس از برنامه آغز می شود و تا برنامه بعد ادامه خواهد داشت. تلفن همراهم
دائم زنگ می خورد، اضافه کنید تلفن های شبکه، پیامک ها، کامنت ها و..
امروز سعید عاکف(نویسنده ی کتاب معروف خاک های نرم کوشک) تماس گرفت. راجع
به برخی صحبت های آقای شمخانی معترض بود. نگرانی ایشان بخصوص در مورد
اظهارات آقای شمخانی راجع به امدادهای غیبی در جنگ بود که اتفاقاً برای
خود من هم مسآله ساز شده بود. این هم از اقتضائات برنامه زنده است. هیچ
وقت هیچ برنامه ای نخواهد بود که نظر همه را تآمین کند.

انصافاً حضور شاداب آقای شمخانی و تواضع و
انعطاف او در پاسخ به سوالات پی در پی من، قابل تقدیر است. سیاسیون دیگر
هم باید همین سلوک و ممشا را داشته باشند تا گفتگو های شفاف و چالشی شکل
بگیرد. ما وظیفه داریم مردم را سیاسی کنیم. این یک تکلیف جدی و غیر قابل
چشم پوشی است. سیاسی کردن مردم از رهگذر حفظ حافظه ی سیاسی مردم و پرسیدن
شفاف دغدغه ها و شبهات آنها محقق خواهد شد. هرچند محتمل است پاسخ های یک
مهمان به مذاق عده ای خوش نیاید ولی دیالکتیک گفتگوهای متعدد طبعاً
برآیندی مثبت و در مسیر مصالح نظام خواهد داشت.

ماجرای کار و همت ماجرایی پیچیده است که بی تردید باید ریشه های آنرا در مبانی معرفتی یک حوزه ی تمدنی جستجو کرد. برای ایران امروز فهم این دو تعبیر بطور غیرقابل انکاری آمیخته با فهم ویژگی ها و زیست-جهان طبقه ی متوسط جدید شهری و در نتیجه تحول نگرش در حوزه ی "مصرف" است. اینکه مقام معظم رهبری پس از سال اصلاح الگوی مصرف از همّت و کار مضاعف سخن گفته اند پرده از فهم عمیق و هوشمندی عالمانه ایشان در شناخت اقتضائات معرفتی جهان امروز است.

برخی متفکرین مانند بوردیو اساساً  طبقه ی متوسط را با عقلانیت مصرف تعریف می کنند. با این تعریف، طبقه متوسط جدید کمربند انتقالی طبقات است که نه به سبک زندگی بورژوازی قدیمی قانع است که اخلاق را وظیفه خود می دانست و نه شبیه طبقه کارگر است. طبقه متوسط جدید یا خرده بورژوازی به اخلاق تفنن و تفریح بیشتر اعتقاد دارد. آنها از سر تفنن و سرگرمی مصرف می کنند. چیزی که بوردیو آن را اخلاق خوشگذرانی می نامد. در حالیکه اخلاق وظیفه بورژوازی قدیم مبتنی بر تقابل خوب و لذت بود که موجب ترس از لذت می شد و باعث وقار و خویشتن داری افراد می شد و آنها را از انجام هر عملی باز می داشت. این رهیافت در تحلیل طبقات اجتماعی در حوزه ای متمایز با عنوان «جامعه شناسی ذائقه» مورد مطالعه قرار می گیرد. این دیدگاه به لذات احساسی مصرف  و رویاها و امیال مرتبط با جهان کالاها تمرکز دارد. انتخاب کالا و مصرف روشی است که در آن طبقه ی متوسط اجتماعی با آن به «منزلت جویی» و هویت یابی می پردازند.

ضمیمه:

مطلب زیر، تلخیصی از مقاله ی "میمون برهنه" از کتاب مبانی توسعه و تمدن غرب اثر حکیم معاصر شهید سید مرتضی آوینی است. 

به‌راستی چرا در جوامع توسعه یافته «کار» به عنوان شری واجب و امری مصدع تلقی می‌شود و در مقابل آن، فراغت و تفریح و تفنن ارزشی مطلق پیدا کرده است؟ آرمانی که فراراه توسعه به شیوه‌ی غربی قرار گرفته نوعی زندگی است که اوقات آن تماماً به فراغت و تفنن می‌گذرد و فراغت یکی از ارزش‌های مطلقی است که به مثابه میزانی برای توسعه‌یافتگی اعتبار می‌شود و در مقابل آن، کار ضد ارزش است.

گریز از کار زاییده‌ی تنبلی و تن‌آسایی است و این خصوصیت از گرایش‌های حیوانیی است که در وجود بشر قرار دارد. با غلبه‌ی روح حیوانی بر وجود انسانی، تنبلی و تن‌آسایی به صورت یکی از صفات ذاتی بشر جلوه می‌کند.

در کتاب ارجمند «کافی» ـ کتاب الحجة ـ روایتی است که ترجمه‌اش این است: مفضل بن عمر گوید: از امام صادق علیه السلام از علم امام پرسیدم نسبت به آنچه در اقطار زمین باشد با این که خودش در میان خانه است و پرده هم جلوی او افتاده؟ فرمود: ای مفضل، براستی خدا تبارک و تعالی، در پیامبر(ص) پنج روح نهاده: روح حیات و زندگی که به وسیله‌ی آن بجنبد و راه رود، روح توانائی که به وسیله‌ی آن قیام کند و مبارزه نماید، روح شهوت که به وسیله‌ی آن بخورد و بنوشد و به حلالی با زنها بیامیزد، روح ایمان که به وسیله‌ی آن عقیده دارد و عدالت می‌ورزد، و روح القدس که به وسیله‌ی آن تحمل نبوت کند.(1)

در کتاب «بصائر الدرجات» در ادامه‌ی روایتی نظیر آنچه ذکر شد می‌فرماید: در مؤمنین چهار مرتبه از این ارواح (روح ایمان، روح شهوت، روح قوت و روح حیات) وجود دارد و کفار فاقد روح ایمان هستند، روح ایمان مادامی که انسان به گناه کبیره‌ای آلوده نشده ملازم با اوست و چون کبیره‌ای مرتکب شود از او جدایی حاصل می‌کند و...(2)

از این دو روایت و بسیاری از احادیث دیگر برمی‌آید که انسان مادام که ایمان نیاورده است، در مرتبه‌ی روح شهوت ـ که مقام حیوانی است ـ توقف دارد و فضائل و اعمال و افکارش همگی با این مقام ـ یعنی حیوانیت ـ مناسبت دارد.

تنبلی و تن‌آسایی از خصوصیات ذاتی روح شهوت و مفتاح همه‌ی شرور است. با غلبه‌ی روح شهوت بر وجود انسان، دیگر انگیزه‌ای برای کار کردن ـ جز پول و لذت ـ باقی نمی‌ماند. تذکری که در اینجا ضروری است این است که مراد امام صادق(ع) از این ارواح متعدد، مراتب مختلفی از روح است که بر وجود بشر غلبه می‌یابد. روح انسان در هر یک از مراتب پنج‌گانه صاحب خصوصیاتی ذاتی است که بروز و ظهور می‌یابند و منشأ انگیزه‌های متفاوتی قرار می‌گیرند و بشر را به جانب اعمال مختلفی می‌کشانند. بشری که هنوز از مرتبه‌ی روح شهوت به روح ایمان عروج نکرده است، از کار می‌گریزد و تنها انگیزه‌ای که او را به تحرک وا می‌دارد، طلب لذت است.

تعبیر «اولوا العزم» که به پنج‌تن از بزرگ‌ترین پیامبران الهی اطلاق می‌شود به معنای «صاحبان عزم» است. چرا از میان همه‌ی خصوصیاتی که پیامبران اولوا العزم داشته‌اند تنها عزم آنها مورد نظر قرار گرفته است؟ جواب روشن است. مراتب روحی انسان در عزم اوست که ظهور می‌یابد و انسان متناسب با مراتب ایمانی خویش، صاحب ثبوت بیشتری در عزم می‌شود. اگر در احادیث ما آمده است که ایاک و الکسل و الضجر فانهما مفتاح کل شر(3) به همین علت است که تنبلی و تن‌آسایی و کم‌حوصلگی ملازم با روح شهوت در وجود آدمی است و انسان تا از این مرحله به مرتبه‌ی بالاتر ـ که روح ایمان است ـ عروج نکرده است، تنها علتی که او را به تحرک وا می‌دارد لذت طلبی است.

بنابراین، روی دیگر سکه‌ی گریز از کار، لذت‌طلبی لجام‌گسیخته‌ای است که حد و مرزی نمی‌شناسد. در جامعه‌ی کنونی غرب اصل لذت چون حق مسلمی برای عموم انسان‌ها اعتبار شده است و متناسب با آن نظامات قانونی غرب به‌گونه‌ای شکل گرفته که در آن، امکان اقناع آزادانه‌ی شهوات برای همه‌ی افراد فراهم باشد. البته علت این را که تمایلی اینچنین بر عموم افراد یک جامعه تسلط می‌یابد و از آن میان هیچ صدایی به اعتراض برنمی‌خیزد، و همه، این تمایلات نفسانی را چون حقوقی غیر قابل انکار برای خویش تلقی می‌کنند، باید در فلسفه‌ی غرب جست و جو کرد. در مرتبه‌ی روح شهوت گرایش‌های حیوانی بر سایر وجوه و ابعاد وجودی انسانی غلبه می‌یابند و بشر مصداق اولئک کالانعام بل هم اضل قرار می‌گیرد. به همین علت است اگر تفکر غالب بشر در مغرب زمین بدین سمت متمایل شده که انسان را در زمره‌ی حیوانات قلمداد کند، اگر نه، معارف الهی تأکید دارند که رسیدن به انسانیت با گذشت از مراتب حیوانی میسر است نه توقف در آن.

بشر اگر می‌خواهد به انسانیت برسد نمی‌تواند در مراتب حیوانی وجود خویش توقف داشته باشد، حال آنکه در تفکر غربی بشر ذاتا حیوان است و چون این معنا مورد قبول قرار گیرد، دیگر چه تفاوتی دارد که وجه تمایز انسان از حیوان، نطق باشد یا ابزارسازی یا چیزهای دیگر؟ اگر بشر را اصالتاً حیوان بدانیم لاجرم باید تمامی تبعات این تعریف را نیز بپذیریم. اولین نتیجه‌ای که از این تعریف برمی‌آید این است که لذت‌طلبی خصوصیت اصلی ذات بشر و تنها محرک اوست، و جامعه‌ی غرب امروز این معنا را به تمامی پذیرفته است. ...

دیروز، امروز، فردا

همین روزها...

امروز روز هدایت نسل های آینده است

                کمربندهاتان را ببندید که هیچ چیز تغییر نکرده است

                امروز روزیست که خدا اینگونه خواسته است...

و دیروز خدا آنگونه خواسته بود

و فردا انشاءالله روز پیروزی جنود حق خواهد بود!

حضرت روح الله(ره) 29/4/1367

سری جدید برنامه "دیروز امروز فردا" به لطف خدا و
تأییدات حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه)از یکشنبه هفته آینده آغاز
خواهد شد. با این برنامه جدید سعی می کنیم تمام مناسبت های مهم تقویم
سیاسی و فرهنگی را پوشش دهیم، به علاوه ی رخدادهای مهمی که به نبض جامعه
تبدیل شده است.

این برنامه چیزی بیش از برنامه "رو به فردا" است ولی
اهداف آن برنامه را هم پوشش خواهد داد. برخی از برنامه ها بصورت مناظره
های سیاسی یا فرهنگی خواهد بود، برخی با یک مهمان و برخی هم با بیش از دو
مهمان.

برنامه بطور روتین پنجشنبه ها بعد از خبر ساعت ?? پخش
خواهد شد و گاهی هم به فراخور موضوعات روز ، در روزهای یکشنبه یا سه شنبه
پخش می شود.

برای هفته ی آینده با برخی چهره های علمی و سیاسی
هماهنگی کرده ایم. هفته ی بعد یک مناظره هم داریم. حسن عباسی مهمان یکی از
برنامه های نخست ما خواهد بود.

دعا کنید... نظر بدهید... موضوع و مهمان هم پیشنهاد بدهید.

یا علی